(Ομιλία μου στο 3ο forum στο Πεκίνο με θέμα: “Building a Human Community with a Shared Future: Perspective from China and CEECs”)
Ακολουθεί το πρωτότυπο κείμενο στο αγγλικά
Θα ήθελα να ξεκινήσω την τοποθέτηση μου αισιόδοξα και ευτυχώς υπάρχουν τα στοιχεία για να επιβεβαιώσουν αυτή μου την αισιοδοξία. Ο κόσμος γίνεται καλύτερος τα τελευταία χρόνια και σε μεγάλο βαθμό αυτό οφείλεται στην ανάπτυξη της Κίνας. Το προσδόκιμο ζωής ανεβαίνει συνέχεια και η παιδική θνησιμότητα πέφτει. Η παγκόσμια οικονομία βελτιώνεται με τη σειρά της, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξάνεται και οι περιφερειακές ανισότητες μειώνονται. Αυτές οι εξελίξεις είναι το αποτέλεσμα, σε μεγάλο βαθμό, ενός κόσμου ο οποίος είναι περισσότερο συνδεδεμένος από ποτέ. Η παγκοσμιοποίηση έδωσε την δυνατότητα σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες να μειώσουν δραστικά την απόσταση με τις ανεπτυγμένες χώρες.
Αλλά αφού τα πράγματα βελτιώνονται γιατί βλέπουμε τόσο συχνά κοινωνικές αντιδράσεις; Γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι εκφράζουν με όποιον τρόπο μπορούν, την αντίθεση τους με το status quo; Γιατί οι λαϊκιστές και οι ακροδεξιοί κερδίζουν έδαφος;
Η πραγματικότητα είναι ότι παρά τα μεγάλα βήματα μπροστά που έχουν γίνει ακόμα πολλές δυσκολίες δεν έχουν αντιμετωπιστεί, ενώ παράλληλα έχουν αναδειχθεί νέες άλλες λόγω της παγκοσμιοποίησης και άλλες ανεξάρτητα.
Σήμερα θα ήθελα να αναφερθώ σε τρεις από αυτές, την κλιματική αλλαγή, τις ανισότητες και το μέλλον της εργασίας σε συνάρτηση με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.
Οι περισσότεροι επιστήμονες αναφέρονται στην κλιματική αλλαγή σαν υπαρξιακή κρίση για την ανθρωπότητα. Τα στοιχεία που επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό τους είναι αποστομωτικά. Η θερμοκρασία του πλανήτη μας έχει ανέβει 0.9 βαθμούς κελσίου από το τέλος του 19ου αιώνα. Είναι το αποτέλεσμα της ιστορικά υψηλής συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα για το οποίο ευθύνονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Αυτό έχει οδηγήσει ανάμεσα σε άλλα σε αύξηση της στάθμης της θάλασσας και την εμφάνιση σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση ακραίων καιρικά φαινομένων.
Επέλεξα να αναφερθώ σε αυτά τα δύο αποτελέσματα ανάμεσα σε πολλά άλλα γιατί επηρεάζουν περισσότερο την πατρίδα μου την Ελλάδα. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι του 2018 είχαμε κοντά στην Αθήνα μια φωτιά η οποία οδήγησε στον θάνατο περισσότερο από 100 ανθρώπους. Παρά την έγκαιρες προειδοποιήσεις και την εγγύτητα στην πρωτεύουσα ο κρατικός μηχανισμός δεν ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει την ένταση του φαινομένου που οδήγησε στα τραγικά αποτέλεσμα που ανέφερα πριν. Επίσης, ένα μεγάλο μέρος των μεταναστευτικών ροών που παρατηρούνται στην Ελλάδα αυτή τη περίοδο οφείλονται στις αλλαγές που έχει φέρει η κλιματική αλλαγή στις χώρες προέλευσής τους.
Είναι σαφές ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει όλο τον πλανήτη, αλλά δεν τον επηρεάζει ισότιμα. Οι περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο είναι αυτές που έχουν συμβάλει το λιγότερο στη δημιουργία του φαινομένου. Για αυτό το λόγο την συζήτηση για την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να την κάνουμε και υπό το πρίσμα της κλιματικής δικαιοσύνης αν θέλουμε να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Σε συνέχεια αυτού του τελευταίου επιχειρήματος θα ήθελα να συνεχίσω στην επόμενη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε, τις ανισότητες. Όπως αναφέρθηκα και στην αρχή οι περιφερειακές ανισότητες έχουν μειωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, όμως μια άλλη την ίδια στιγμή έχουν αυξηθεί σε τρομακτικό επίπεδο οι ανισότητες μεταξύ των πλουσίων και όλων των υπολοίπων.
Τον προηγούμενο χρόνο 28 άνθρωποι στον κόσμο είχαν στην κατοχή τους όσο πλούτο είχε ο μισός, πιο φτωχός, παγκόσμιος πληθυσμός. Οι ακραίες ανισότητες όμως δεν είναι μόνο εισοδηματικές.Είναι ανισότητες επιπέδου ζωής και άρα ευκαιριών. Είναι συγκλονιστική η περίπτωση της πόλης Σάο Πάολο στη Βραζιλία όπου το προσδόκιμο ζωής στις φτωχές περιοχές της πόλης είναι τα 54 χρόνια ενώ στις πλούσιες στα 74 χρόνια.
Δυστυχώς, η τάση είναι ακόμα πιο ανησυχητική, η ανισότητα αυξάνεται και οι παραδοσιακές μέθοδοι για να αντιμετωπιστεί – όπως η φορολογία- είτε δεν χρησιμοποιούνται, είτε είναι αναποτελεσματικές καθώς οι πολύ πλούσιοι έχουν βρει τρόπους να αποφεύγουν να πληρώνουν τις κοινωνικές τους υποχρεώσεις. Αυτό έχει οδηγήσει και σε ατελή εκπροσώπηση από το πολιτικό σύστημα της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών καθώς η τεράστια οικονομικής ισχύς των πολύ λίγων χρησιμοποιείται για να επηρεαστούν οι πολιτικές αποφάσεις προς όφελος τους, γεγονός που διογκώνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα.
Προχωρώντας από το ζήτημα των ανισοτήτων θα ήθελα να αναφερθώ για το μέλλον που είναι ήδη εδώ, την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Τεχνητή νοημοσύνη, αυτοματισμός και άλλες τεχνολογικές εξελίξεις που τις περιγράφουμε σαν τέταρτη βιομηχανική επανάσταση δεν είναι θέμα κάποιας ταινίας επιστημονικής φαντασίας αλλά εξελίξεις που ήδη μας βοηθούν να είμαστε πιο παραγωγικοί. Καλό είναι να διευκρινίσω εδώ ότι η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι δεδομένη και θετική εξέλιξη για την ανθρωπότητα. Μας δίνει τη δυνατότητα να παράγουμε περισσότερο, πιο αποτελεσματικά, με λιγότερο κόπο και κόστος.
Οπότε γιατί τόσος κόσμος είναι προβληματισμένος για αυτή την εξέλιξη;
Για να συνδυάσω αυτή τη συζήτηση με την προηγούμενη, η απάντηση είναι οι ανισότητες. Ως τώρα η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των νέων τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ανήκει στα χέρια λίγων και τα οφέλη από την αυξημένη παραγωγικότητα παραμένουν στα χέρια τους και εις βάρος των εργαζομένων.
Θα σας φέρω εδώ ένα παράδειγμα από την Ελλάδα. Λίγο πριν μπω στο αεροπλάνο διάβασα στις ειδήσεις ότι μια ελληνική τράπεζα απέλυσε 24 υπαλλήλους. Η ίδια τράπεζα έχει στηριχθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια για να μην καταρρεύσει από το δημόσιο και σήμερα έχει θετικά οικονομικά αποτελέσματα. Το πρόβλημα, ανάμεσα σε άλλα προφανώς, είναι ότι όσο οι συναλλασσόμενοι με την τράπεζα αρχίζουν να χρησιμοποιούν το web banking μειώνεται ο αριθμός των υπαλλήλων που έχει ανάγκη η τράπεζα για να λειτουργεί. Αυτό οδηγεί σε αυξημένα κέρδη για τους ιδιοκτήτες των τραπεζών και αύξηση της ανεργίας για τους πολλούς. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλους τομείς της οικονομίας όπως οι αεροπορικές εταιρίες, τα αεροδρόμια ακόμα και τα καταστήματα λιανικής.
Να αναφέρω ξανά εδώ ότι οι εξελίξεις που είτε είναι εδώ, είτε έρχονται και συνδέονται με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι θετικές εξελίξεις. Φέρνουν όμως μεγάλες αλλαγές στην εργασία και τις εργασιακές σχέσεις και είναι επιτακτικό να συζητάμε για το μέλλον της εργασίας υπό αυτό το πρίσμα της δίκαιης κατανομής του επιπλέον προϊόντος που θα παράγεται.
Τι κοινό, λοιπόν, έχουν η κλιματική αλλαγή, οι ανισότητες και το μέλλον της εργασίας;
Είναι και κοινές προκλήσεις σε έναν κόσμο ο οποίος έρχεται συνέχεια πιο κοντά. Για να βρούμε τις λύσεις που θα αποτρέψουν τον υπαρξιακό κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής, θα σταματήσουν την κοινωνική αναταραχή από τις ανισότητες και θα χτίσουμε ένα μέλλον που θα ανήκει σε όλους και όχι στους πολύ λίγους θα πρέπει να δουλέψουμε μαζί. Έχουμε ένα λαμπρό μέλλον μπροστά μας αν το σχεδιάσουμε μαζί και όχι ανταγωνιστικά. Δεν θα αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή αν φεύγουμε από τις παγκόσμιες συμφωνίες και δεν επενδύουμε σε καθαρή ενέργεια. Δεν θα έχουμε ίσες ευκαιρίες όσο υπάρχουν φορολογικοί παράδεισοι που επιτρέπουν στους πολύ πλούσιους να μην πληρώνουν το μερίδιο τους, όσο δεν επενδύουμε στην παιδεία, στην υγεία. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων δεν θα αισθάνονται μέρος του μέλλοντος που έρχεται αν τα οφέλη από το μέλλον αυτό δεν τους αφορούν ή ακόμα χειρότερα λειτουργούν ενάντια στα συμφέροντα τους.
Είμαι λοιπόν πολύ αισιόδοξος ότι το μέλλον μπροστά μας είναι λαμπρό αρκεί να το σχεδιάσουμε μαζί για όλους
————————————————————————————————————————————————————————————————
Shared future, shared challenges, shared solutions
I would like to start with a positive note. The world is becoming a better place. Life expectancy keeps rising and child mortality is dropping. The global economy is doing much better, GDP per capita is increasing and inequality between regions is falling. These developments are to a great extend the result of China’s rapid development. Globalization has given the opportunity to many least developed countries to close the development gap with richer countries at a very fast pace.
But since facts are so good for the world today why do we witness more often than before social unrest? Why are in so many cases people expressing, any way, they can their opposition to the status quo? Why populists and the far-right are gaining ground?
The reality is that regardless of the many victories we, as humanity, have gained in the past years many challenges have occurred some from globalization, some despise it but all of them can and should be tackled in a shared manner.
I am going to focus on the three more pressuring, in my opinion challenges we are facing, climate change, inequality and the future of work in the context of the 4th industrial revolution.
Most scientists are describing the climate emergency as an existential threat to humanity. The data that back their claim is more than overwhelming. Global temperature has risen 0.9 degree Celsius since the late 19th century and the reason behind it is the record high carbon dioxide concentration into the atmosphere. This has led to the rise of the sea level and extreme weather amongst other.
I chose to mention these two results as they mostly affect my country, Greece. For example last year we had a wildfire close to our capital, Athens which led to the death of more than 100 people. Despite the warnings and being close to Athens the severity of the phenomenon found the state not being organized adequately enough. Also a lot of the migration which is evident in Greece at the moment can be contributed to climate migration since a lot of people living in more vulnerable to climate change areas need to move to make living.
That leads me to the point that climate change doesn’t affect the world equally other areas are more in danger than other that brings me to the point of climate change. The most affected areas of the world are the ones that contribute the less to the phenomenon.
I will take is from this last point and talk about the next issue I would like to raise, global inequality. As I mentioned in my introduction inequality between regions of the world has dropped radically but another increasingly worrying has emerged, inequality between the haves and have-nots.
The figures are overwhelming. Last year in 2018 28 people owned as much wealth as the bottom half of world’s population. Severe inequality is not only economic but also inequality of standards of living, therefore of opportunities. It’s shocking the case of Sao Paolo in Brazil in which the life expectancy in the poor areas of the town is 54 years whereas on the rich part is at 74 years.
The trend is becoming even worse. Inequality is on the rise and traditional measures to tackle it such as taxation are not being used or are ineffective when used as the rich have found ways to avoid paying their social contribution. This has led to a poor representation in the political systems of the people that need it the most because many of the super-rich try to influence policies for their advantage which is only making the matter worse.
Moving forward from the issue of inequality I would like to speak about the future that is already here, the fourth industrial revolution. Artificial intelligence, augmented reality, automation and other developments that we describe often as the fourth industrial revolution are not the theme of a sci-fi movie but developments that are already helping us being more productive. Let me be clear here, the fourth industrial revolution is inevitable and overall a really good development for humanity, we will be able to produce more with less effort and more efficiently.
So why so many people are so worried for this development? The answer is inequality to relate this topic with the previous one. So far the vast majority of the commercial applications of the new technologies are privately owned and the excess productivity stays in the hands of very few people in the expense of working class.
I will give you an example from Greece. Some days ago I read a news report of employees fired from a Greek bank. The same bank has been supported numerous times in the last years from the state and is now showing very good economic results. The problem, among others, is that with the training of the public in the use of web banking the need of bank employees is becoming less and less in time, This leads to more profits for bank owners and increased unemployment. The same occurs to airports, airlines even shopping stores.
I will mention again that the reply to these development is not and should not be turning our back to them but to try to counter the negative effects the new realities bring.
So what climate change, inequality and the uncertainties that come from the fourth industrial revolution all have in common?
They are shared challenges, in a world that is becoming increasingly closer together, In order to find solutions that will stop the existential threat of climate change, stop social unrest that come from inequality and build a future that will be owned from every single human we need to work together, we have a bright shared future if we design it in a common manner.
We won’t be able to tackle climate change if we run out of signed deals, if we don’t meet our goals if we don’t invest in a cleaner future. We won’t be able to have equal opportunities for all if people are using tax havens in order to avoid paying their share, if we don’t invest in the younger generations, in healthcare. We will lose our connectivity if we withdraw on our borders and close our free trade routes. People won’t feel a part of the bright future that is on our doorstep if there are not a part of the gains that come with it.
I am really positive that our shared future is a bright future, the only prerequisite is to build it together and for everyone.